Friday 16 May 2014

16th May 2014 news in Mizo

Latest news collection in Mizo language
MIZO TAWNG A CHANCHINTHAR LAWRKHAWM
For news related to Mizo people & Mizoram Contact us: lamtluangmizo[at]gmail[dot]com
 16.5.2014
*LABOUR NO.1 KA NI - NARENDRA MODI
BJP Prime Ministerial candidate Narendra Modi chuan a tlinna bial 1 zawk Vadodara ah a chak lawmna a athusawi ah "Hnathawktu dik tak (Mazdoor/labourer number one)" ka ni a ti. Thawhrimna vanga tling ni a inhria in Gujarat CM tumli a nih chhung vawi 1 mah chawlh (vacation) a lak loh thu a sawi a, India mipui vaibelchhe 125 chuang te tan a theina zawng zawng leh a hum pum hlan a tum thu a sawi lang bawk. Politics leh democracy ah hmelma a awm theih loh a eptu/khingpui erawh kan nei thin chauh zawk a ni a ti. "Keimah ah rinna nghat ula, kei pawh in nangmah ni ah rinna ka nghat ve bawk ang" a ti bawk. India Prime Minister thar ni mai tur Narendra Modi hi Uttar Pradesh a Varansi bial ah pawh thlan tlin a ni bawk. Natuk ah Modi hian Delhi a thleng dawn a, BJP ten ropui takin airport atanga an party headquarters awmna 11, Ashok Road thleng lo hmuah an tum a ni.

Narendra Modi hi khawvel ram hrang hrang a sorkar hruaitu ten lawmpuina an thawn a, an zingah chuan Isarael PM Benjamin Netanyahu te, Australia PM Tony Abbott te, US secretary of state John Kerry te, British PM David Cameron te, Pakistani PM Nawaz Sharif leh Sri Lanka President Mahinda Rajapaksa te pawh an tel a ni.

 
*Tun tum Lok Sabha inthlan a India political party lian te zinga chhiar theih mahse MP pakhat mah nei pha lo langsar zual te:
DMK (Dravida Munnetra Kazhagam) - Tamil Nadu
Bahujan Samaj Pary (BSP) - Uttar Pradesh/All India
Communist Party of India (CPI- All India
Maharashtra Navnirman Sena (MNS) - Maharashtra
National Conference(NC) - Jammu & Kashmir
Asom Gana Parishad (AGP) - Assam

 
*RAHUL-A TE NUFA IN AN MAWH AH NGAI
Congress president Sonia Gandhi leh a fapa, an party vice-president Rahul Gandhi te chuan news conference tawite neiin tun tum Lok Sabha inthlan a an party Congress an chaklohna chu hruaitu an nihna angin an pawm thu leh an mawhphurna a nih thu an sawi a ni. Ram mipui ten duhtak a an thlan sorkar thar lo ding tur chuan ramchhung mipui te tan thiltha leh inpumkhat nan hna an thawh an duhsak thu an nufa hian an sawi bawk a ni. Rahul-a te nufa hian BJP emaw Narendra Modi hming vawi 1 mah an lam lo a "Sorkar thar lo ding tur kan lawm pui e" tih chiah in an sawi lang a ni. Rorellai congress hian state 7 ah seat khat mah an la lo a ni.

 
*REL CHUAN MAN TO DAWN
Indian railways chuan inthlan te a zo ta bawk a 20 May 2014 atangin rail chuan man 14.2% in a ti to dawn a, tin, bungraw thawn man 6.5% in an ti sang dawn bawk.

 
*MIZO MUSIC VIDEO THAR CHHUAK DAWN
Zanin dar 7 hian CYMA Hall, Tuikhuahtlang ah Mission Veng YMA North Zaipawl te music video siam 'Zokhaw tleitir' chu tlangzarh a ni dawn. He music video hi zawrhchhuah a ni dawn lo a, a buatsaihtute te sawi dan in Mizo te rilru mil zawng tak a thlawn a thil neih tum reng reng kan nih avangin zan in zanlai atangin youtube ah entheih tur a dah a ni bawk dawn a ni. Music video inspiration hi '70 chho vel a Bollywood movie te atang a lo chhuak niin an sawi.

'Zokhaw Tleitir' music video shooting scene
 
*BJP HOTU LAWK ARUN JAITLEY A TLA
BJP hotu lawk zinga a mi Rajya Sabha a opposition leader nimek Arun Jaitley chu rampum huap a BJP in hnehna an chan mup mup laiin a dinna Amritsar Lok Sabha bial ah a tla. A khingpui Congress hruaitu hlun Amarinder Singh a hneh lo a ni. BJP hruaitu Arun Jaitley hian tun tum hi LOk Sabha inthlan a chuh vawi 1 na a nia, Amritsar bial ah hian MP nilai Navjot Singh Sidhu an lungthlu lo zet in a kian a nih kha kan la hre theuh awm e. Lok Sabha ah tling lo mahse Rajya Sabha member a nih tho avangin BJP sorkar ah chuan nihna pawimawh tak a chan tho a rinawm a ni.

 
*ASSAM CM IN BANNA THEHLUH TUM
Assam Chief Minister Tarun Gogoi chuan an state chhung a an party Indian National Congress in Lok Sabha inthlan ah beisei aia an chetchhiat avangin ama mawhphuhna angaiin President Sonia Gandhi hnenah banna thehluh a tum thu a sawi. Assam a Lok Sabha bial 14 ah awm ah BJP in bial 9 ah hma an hruai mek a ni. Tarun Gogoi a fapa Gaurav Gogoi tuna Kaliabor constituency a in candidate mek phei chu vote chhiar mek a 3-na niin BJP leh AGP candidate te hnungah a awm mek a ni.

 
*MIZORAM DIESEL MAN THAR
Thlalak ah hian en mai tur a ni e.
Diesel rates in Mizoram state
*MIZORAM: LAND USE POLICY HMANGA INBUMNA
14 May 2014 khan India national newspaper lar tak 'The Hindu' ah Mizoram mau te humhalh a tul zia Nature Conservation Foundation, Mysore a Senior Scientist T. R. Shankar Raman chuan a rawn ziak a. A point rawn tarlan thenkhat te in lo chhiar ve duh takin:

*Tlangram loneih (Jhum) hi ramngaw tichhe tu niin kan sawi thin a, mahse, chuai chuan oil palm, rubber leh horticultural plantations te hian ramngawt a ti chhe nasa zawk.

*Tlangram loneih (jhum) ah chuan thing leh maute vat in hal mah ila chemical leh fertilizers hmang lo in loneitu ten hna an thawk a kum 5 chhung in ramngaw a lo awm leh thei mai.

*Tlangram lo(jhum) leh terrace hmang a tharchhuah te khaikhin kan ching thin hi a fuh ber lo. Tlangram lo ah chuan terrace ang lo takin thlai pakhat chauh thar lo in kumtluan a chhungkaw mamawh entirnan - thingtuah tur, meihawl, ramhnuai thei, mau leh thing insak nan a chak lak tur chenin a awm vek ani.

*Thlai pakhat chauh chinna (monocrops) hmun leilet a leitha leh rannung venna hlo (chemical) hmanga buh chin leh chemical tello a tlangram lo neih (organic jhum) khaikhin kan ching fo mai hi apple leh sethlum khaikhin ai pawh in a remchang lo zawk a ni. Em khat a Lakhuihthei hlang dah in nge em dang a buh, thlaihnah, sum chang thlai, tuahthing, mau te remkhawm in kan mamawh phuhruk kim zawk ang? tih ang vel a ni.

*Jawaharlal Nehru University a zirtirtu Prof. P. Ramakrishnan chuan "Tlangram loneih(jhum) hi economic takin a hlawk a, ecological tak in a rintlak bawk" a lo ti a ni.

*State sorkar in tlangram loneih(jhum) tihtawp tumin NLUP hmangin pawisa tam tak a seng a, mahse NLUP kalpui a nih hma in tlangram lonei am tam em em a, chuti chung pawh in Mizoram leilung 90% chu ramhnuai a la ni thei tho a, a mauhmun tam zawk awmna te hi tlangram loneihna an uar hmun ah zel zawk a ni.

*Tunhnai a Mizoram a ramhnuai huam chin (forest cover) lo tlem ta lutuk te hi tlangram lo nei an tlem tak zel hnu a ni. Huan/lo nghet nei an pung zel te hi ramhnuai ti chereu tu an ni ve zel tho a ni.

*Oil palm chin a nih avangin kum 10 chhungin Mizoram ah ramhnuai 17,500 hectares a zau chu thiah darh vek a ni. Oil palm hian ramsa leh thlai tam tak a hnawt tiau a, hman a mau tamna khua nithin mahse thlai dang chin duh vang a mauhmun an thiahna khaw thenkhat ah chuan hmun dang atangin mau an lei a ngai ta hial a ni.

*Lo nghet nei an tam chho a, mauhmun pawh rei a leng hman ta lo. Tichuan, mauhmun kum 10 leng an nghah thinna ram ah te khan kum 5 ah te lo atan an vat leh ta mai thin a ni. Chuvangin ramchang tha an neih avanga buh leh thlai an thar hlawk na thin hmun ah te khan tun hma angin an thar hlawk zo ta lo thin a ni.

*Tlangram lo neih tihbo tum ai chuan a neih hlawk dan zawk leh awmze nei a mauhmun humhalh dan te inzirtir zawk nise. Kum reilo te chhung a lo atan a mauhmun vat thuai thuai lo a, len rei tir deuh dan ngaihtuah nise. Chumi kar lak ah ramchang tha neih theih na tur a nih phawt chuan sorkarin tuna eizawnna tur dang kawhmuh nan a NLUP hmang a sum an sem tho ang hian thingtlang khua te hnenah mauhmun tha zawk a awm theih nan tanpuina te sem ve thin se.

*Sorkar fing takin policy mumal tak duang a tlangram loneih awmze nei zawk a an kalpui chhunzawm thuai loh phei chuan khuanu leng in Mizoram mauhmun tha tak tak leh mawi tak tak a dah te hi reilote ah an la ral zo mai ang tih a hlauhawm.

A chung a mite hi a tlangpui kan lo hriat theih nan thiam tawkin Mizo tawng in kan han ziak chhuak a nia, a saptawng a article original chhiar duh tan a hnuaia link ah hian en mai tur a ni: http://www.thehindu.com/opinion/op-ed/mizoram-bamboozled-by-land-use-policy/article6005950.ece
 
*GOOD MORNING MIZORAM:
LAMTLUANG ZINGKAR CHANCHINTHAR LAWRKHAWM

*LOK SABHA VOTE CHHIAR NI: Chibai le, khawvel a democracy ram lian ber India chuan vawiin hian sorkar laipui a roreltu tur Lok Sabha 16-na inthlan result puanna a nei dawn a ni. ECI ruahman ang chuan zing dar 8 atanga tlai dar 5 chhung a chhiar zawh hman tur a ni. India ah hian mihring tluk leh dingawn 1.3 chuang kan awm mek a, vote chhiarna hi India ram pumah hmun 989 siam a ni. Mizoram ah pawh MP ni lai INC candidate CL Ruala leh eptu lam tangrual UDA candidate RObert Romawia Royte te an in khing a, tunge chak zawk ang tih chu vawiin hian a chiang dawn ta a ni. Vawiin vek hian Hrangturzo bial a Assembly by-election result pawh puan tel a ni ang.

*VOTE CHHIAR NA TURTE: Mizoram in Lok Sabha seat 1 kan neih a Member of Parliament tur thlanna result chu tukin dar 8 atang hian district hrang hrang ah vote tla te chhiar a ni ang. Vote chhiar na hmun (Counting hall) tur te:
Aizawl District: Assembly Annexe (L&J Building)
Lunglei District: Saikuti Hall
Saiha District: DC Conference Hall
Kolasib District: Revenue Office
Serchhip District: DC Office (Serchhip ah hian Hrangturzo bial Assembly By-election result chhiar tel a ni ang)
Mamit District: DC Office
Champhai District: DC office
Lawngtlai District: DC Office

*AKASVANI LAM PAWN PUANG DAWN: All India Radio, Aizawl chuan tun tum Lok Sabha inthlan result, Mizoram leh ram pum dinhmun chu vawiin hian programme kar lakah a puang chhuak thin dawn a, Chanchinthar puan hunbi pangngaite bakah chhun dar 11, chawhnu dar 1:05, chawhnu dar 3 leh tlai dar 5:10 ah te hian result ngaihthlak theih a ni ang. FM Zoawi-ah pawh a ngaihthlak theih bawk ang a, Programme kar lakah a tul dan a zirin inthlan chanchinthar hi puan thin a ni bawk ang.

News Services Division, All India Radio, New Delhi in vote chhiar leh inthlan result LIVE a a puanchhuah chu zing dar 7:55 atanga tlai dar 5 thleng lak chhawn a ni ang. (DIPR)

*DDK AH EN THEIH DAWN: Doordarshan Aizawl chuan naktuka MP Inthlanna leh Hrangturzo bial by election vote chhiar chu live in a tichhuak dawn a, Doordarshan Studio ah J.Malsawmzuala leh H Laldinmawia te an thu ang a, District tina vote chhiar thuthar ber ber zing dar 8 atanga tichhuak tanin, Mizorama vote chhiar zawhfel anih hma chuan live telecast hi chhunzawm a ni ang. Naktuk tlai dar 4.30-5.00Pm inkar hian inthlan thlirletna hun live discussion neih a ni bawk ang. (DIPR)

*ZU LEH BAWK: Thlahmasa April chhung khan MLTP Act 1995 hnuaia Mizoram Excise & Narcoticts Department te chuan zu zuar 83 leh zu rui mi 4 an man. Rakzu 1456.8 ltr leh asenchi um 4571 an man bawk.

*DAMDAWIIN REPORT: April 2014 chhunga Aizawl Civil Hospital report chu hetiang hi a ni :
Admit zat - 1247 ; Mi zai zat -1606; Nau piang zat - 390 ; X-Ray a en zat - 2360 ; Laboratory a en zat - 43398; Khawl dang a en zat- 1876 ; Damlo outdoor leh casualty a en zat - 28541; Dam lo thi zat – 66 ; Mizoram pawn lama refer zat - 218. (DIPR)

*US IN RUSsIA VAU: United States chuan Russia hnenah Ukraine inthlan ah an inrawlh vaih chuan economy hrek beh sak ah an vau a ni.

*PAKISTAN IN INDIA CHANCHINBU MI HAW TIR: Pakistan leh India in remna thuthlung an neih angin sorkar hriatpuiin ram 2 ah hian chanchinbu mi 2 ve ve awm an inphal sak tawn a, mahse tunhnai khan thupek thar siam in may 20 a Pakistan chhuahsan turin India journalist 2 - Meena Menon (The Hindu) leh Snehesh Alex Philip (PTI) te an hriattir a ni.

*PROFESSOR SUSPEND: Tunhnai a Maoist hel te nen a inzawmna nei a puh, Maharashtra police ten 9 may a an man Ram Lal Anand College a English zirtirtu GN Saibaba chu Delhi University thuneitu ten an suspend fel ta.

*INDIA PAWISA HLUTNA PUNG: Nimin kha thla 10 kalta chhung a India pawisa hlutna san lai ber a ni a, US dollar 1 leh India pawisa Rs.59.29/30 a intluk a ni.

*BANGALORE UNIVERSITY KALPHUNG THAR TUR: Nakum academic session thar atangin Bangalore University chuan UG leh PG zirlai te tan credit-based semester system tihchangtlun an tum a, UG course bikah zirlai in B.Sc/B.A kum 2 an zir zawh chuan associate degree an pe tawh dawn a ni. Kum 3 an zawh chuan a pangngai angin bachelor degree pek chhunzawm an ni ang. PG course ah zirlaiin kum 1 a zawh tawh chuan honours certificate pek anni ang a, kum 2 an zawh ah master degree pangngai pek chhunzawm anni ang.

*BRAZIL AH WORLD CUP DUHLO: Kumin a World Cup football khelhna tur ram Brazil khawpui 50 ah te nimin khan World Cup duhloh entir nan mipui an pungkhawm a, kawngpui an dan bakah motor ke(tyre) te an hal a ni. Heng Wolrd Cup thlen dodaltu te hian World Cup thlen nan a sorkar in sum tam tak a sen tur aiah mirethei te insak sak leh kawngpui tha siam te, vantlang hmasawnna tur ngaihtuah zawk turin an duh a ni.

*KRISTIAN NEIH VANGIN KHAIHLUM DAWN: Sudan ram a hmeichhe 1 Meriam Yehya Ibrahim Ishag chu pasal atan Kristian a neih avangin khaihlum turin rorelsak a ni. Sudan ram hi Muslim tamna ram a ni. He nu khaihlum tur hi nau apai mek avangin a nau neih hma chuan khaihlum a ni hrih lo ang. Amnesty International chuan sudan roreltute thuthlukna hi dem in hmeichhia raipuar mek chu a duh zawng sakhua zui phalsak turin an ngenpui a ni. Khaihhlum tur a tih hmeichhia hian Islam atanga Kristian a inlet nilo in, a naupan lai atang in a nu sakhua Kristian a awm sa niin a insawi a ni. A pa erawh chu Muslim a ni a, a naupan laiin a pa hian a awmbo san tawh niin a sawi.

*INDIA CAPTAIN IN MIZO VAL FAK: Nimin The Hindu newspaper sports column a an rawn tarlan danin India National Football Captain chuan Sunil Chhetri chuan Asian Games lo awm tur a India Under-23 list a tel tur a duh zingah Mizo tlangval East Bengal a khel mek Lalrindika Ralte hming a sawi chhuak. A sawi dan chuan "Lalrindika Ralte hi India Under-23 team a tel tur a ka duh zing a mi a ni a. Telh ngei pawh a phu a, a mah ah hian thil inthup ropui tak a awm in ka hria a, hma a sawn telh telh a, a theihna za a 50 pawh a la hmang chhuak lo zawk niin ka hri a, Nakin zelah pawh India rohlu te zing a mi ala ni ang" a ti. Chhetri hian Bangalore FC a khelhpui Siam Hangal pawh India team tel ngei turin a duh thu a sawi. India under-23 team list tur te hi puan chhuah a la nilo a ni.

*MIZORAM HRECHIANG ANG: Mizoram hian Member of Parliament (Lok Sabha) 8 kan nei tawh a, MP hmasaber chu Sangliana niin Mizo Union ticket a thlan tlin a nia, Lok Sabha 5-na (15 March 1971- 18 January 1977) ah Mizoram aiawh tur a thlan tlin a ni. MP(LS) ah hian Dr.c.Silvera tum 3 (9th, 10th & 11th Lok Sabha) thlan tlin niin Dr.R.Rothuama (6th & 7th Lok Sabha) leh Vanlalzawma (13th & 14th Lok Sabha) te tum 2 ve ve thlan tlin an lo ni tawh thin a ni.

*HMANLAI VAWIIN KHA: Kum 1770 vawiin angah khan tleirawl hmeltha kum 14 mi Marie Antoinette leh ahnu a France lalber ni chho ta rawlthar kum 15 mi Louis XVI te an innei. Kum 1881 vawiin angah khan Germany ah electric tram hmasaber mipuite hman turin a tlan tan. Kum 1952 vawiin angah khan James Bond film changtupa Peirce Brosnan chu Drogheda, Ireland ah a piang.

*ANTIA LAWM: Ram mipui te dinhmun a zir zel in ram hian hruaitu an nei thin an ti. Chuvangin ramhruaitu tha nei tur chuan mipui ten rilru leh thil tih lamah a awmze nei zawng a kan than ve a ngai a ni.

No comments:

Post a Comment